- Mô tả giải pháp đã biết
Trẻ em là niềm vui, niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước. Chính vì lẽ đó, sinh thời Bác Hồ cũng rất quan tâm đến trẻ em, Bác nói: “Không có giáo dục thì không nói gì đến kinh tế văn hóa”. Sản phẩm của giáo dục là con người mà con người là mục tiêu, động lực của sự phát triển đất nước, trong tương lai đó chính là thế hệ trẻ. Vì thế việc chăm sóc giáo dục trẻ là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó đặc biệt là vai trò hướng dẫn, giáo dục của cô giáo.
Lứa tuổi mầm non là lứa tuổi kỳ diệu, trẻ vô cùng hiếu động, tò mò, ham hiểu biết và luôn sử dụng mọi giác quan để khám phá thế giới xung quanh trẻ. Ở lứa tuổi này trẻ còn quá non nớt để tự bảo vệ mình và đảm bảo an toàn cho bản thân. Vì vậy, khi ở một mình, khi bị người lạ dụ dỗ trẻ dễ tin và đi theo người lạ, và khi vui chơi, trong sinh hoạt rất dễ xảy ra tai nạn thương tích nhỏ: Rách da, tổn thương phần mềm, gãy xương. Tuy nhiên phần lớn các vấn đề trên đều có thể phòng tránh được nếu cha, mẹ, cô giáo và mọi người trong cộng đồng xác định được căn nguyên, nâng cao nhận thức, xây dựng cộng đồng an toàn cho trẻ.
Bên cạnh đó vấn đề giáo dục về kỹ năng sống trong nhà trường còn hạn chế, chưa thật chú trọng đến vấn đề giáo dục những kỹ năng sống cho trẻ, nếu có thì cũng chưa đi sâu về vấn đề này, đặc biệt kỹ năng tự bảo vệ nói riêng cho trẻ mầm non còn khá mới mẻ. Trong khi đó thời gian trẻ ở trên lớp nhiều hơn thời gian trẻ ở nhà, đặc biệt là trẻ ở các trường mầm non. Nhận thức được như vậy, là giáo viên mầm non, là những người trực tiếp chăm sóc và giáo dục trẻ tôi luôn suy nghĩ làm sao để giúp trẻ trang bị cho mình những kỹ năng sống tốt nhất để phát triển nhân cách cho trẻ một cách toàn diện, đó cũng là những hành trang quan trọng để trẻ vững vàng bước vào đời.
Chúng tôi đã nhận thấy rằng đối với trẻ 4 - 5 tuổi việc giáo dục kỹ năng sống, đặc biệt kỹ năng đảm bảo an toàn cũng rất cần thiết vì trẻ bắt đầu nhận thức được thế nào là đúng, thế nào là sai, điều gì cần làm và điều gì không được làm.
Vậy làm thế nào để giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ 4 - 5 tuổi có hiệu quả và giúp trẻ phát triển toàn diện nhất về mọi mặt, đó là câu hỏi luôn đặt ra trong tôi. Từ những suy nghĩ trăn trở trên chúng tôi đã quyết định thực hiện đề tài: “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ 4 - 5 tuổi” - một vấn đề đang được quan tâm trong giáo dục mầm non hiện nay.
* Thuận lợi:
- Trong những năm gần đây nhà trường luôn được sự quan tâm của các cấp, các ngành, sự quan tâm của phòng giáo dục, của các cấp đảng ủy, ủy ban nhân dân quận về việc cấp phát khá nhiều đồ dùng, phục vụ công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ ngoài ra còn được tham dự rất nhiều các chuyên đề do phòng giáo dục tổ chức.
- Được sự quan tâm của ban giám hiệu luôn chỉ đạo sát sao với công tác chuyên môn. Luôn có sự đầu tư và bồi dưỡng cho chuyên môn.
- Thời gian tiếp xúc với trẻ gần như cả ngày, tổ chức các hoạt động được phong phú, do đó tôi dễ vận dụng các yếu tố khác trong môi trường lớp học vào việc tổ chức các hoạt động để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, nhờ vậy tôi có thể khảo sát được tính hiệu quả trên trẻ.
- Là một giáo viên mầm non tâm huyết với nghề, có nhiều năm kinh nghiệm dạy trẻ mẫu giáo nhỡ, có lòng yêu thương trẻ, tận tình với công việc. Luôn có ý thức phấn đấu vươn lên, thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu như tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hàng ngày nhất là việc dạy các kỹ năng sống cho trẻ.
- Về phía trẻ: Trẻ ham học hỏi và thích khám phá tìm hiểu về thế giới xung quanh trẻ, hơn nữa trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tương đối đồng đều.
- Về phụ huynh: Một số phụ huynh nhiệt tình chia sẻ với giáo viên ở lớp về tình hình của trẻ ở nhà và luôn quan tâm đến trẻ, thường xuyên dành thời gian trao đổi với cô để cùng chăm sóc giáo dục trẻ.
*Khó khăn:
- Nhiều trẻ còn rụt rè, nhút nhát chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động đặc biệt là các hoạt động phát triển vận động.
- Môi trường học tập và môi trường cho trẻ hoạt động chưa phong phú, trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, còn về các thông tin tài liệu giáo dục kỹ năng tự bảo vệ đạt hiệu quả không nhiều và có phần trừu tượng, chung chung.
- Ngoài ra trong các chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo chưa có nhiều nội dung nhằm tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện các kỹ năng và phát triển khả năng sáng tạo một cách riêng biệt, điều này hạn chế việc phát huy tích cực chủ động của trẻ.
- Nhiều phụ huynh còn chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ nhỏ, nên không tích cực trong việc phối hợp cùng giáo viên để giáo dục trẻ. Ngoài ra nhiều cha mẹ thiếu kinh nghiệm trong quản lý gia đình, ít gần gũi với con cái hay bỏ bê con trẻ chơi một mình ở nhà, chưa chú trọng đến việc tìm hiểu những kiến thức cơ bản về những kỹ năng cơ bản để đảm bảo an toàn cho trẻ.
Để nắm được thực trạng kỹ năng tự bảo vệ bản thân trẻ chúng tôi đã tiến hành khảo sát tại lớp 4 tuổi trường mầm non nơi chúng tôi công tác với số lượng là 33 trẻ. Kết quả thu được như sau:
|
STT
|
Kỹ năng
|
Đạt
|
Chưa đạt
|
|
Số trẻ
|
Tỷ lệ %
|
Số trẻ
|
Tỷ lệ %
|
|
1
|
Kỹ năng xử lí khi bị lạc
|
11/33
|
33,3%
|
22/33
|
66,7%
|
|
2
|
Kỹ năng khi bị bắt cóc
|
14/33
|
42,4%
|
19/33
|
58,6%
|
|
3
|
Kỹ năng tránh xa các đồ vật có thể gây nguy hiểm
|
12/33
|
36,3%
|
21/33
|
63,7%
|
|
4
|
Kỹ năng tự vệ sinh tránh lây lan dịch bệnh
|
11/33
|
33,3%
|
22/33
|
66,7%
|
|
5
|
Kỹ năng kêu cứu khi gặp nguy hiểm
|
10/33
|
30,3%
|
23/33
|
69,7%
|
Từ những tình hình và số liệu trên cho thấy kỹ năng tự bảo vệ bản thân của trẻ là rất thấp. Vì vậy mà chúng tôi đã mạnh dạn tìm cách trang bị, các kiến thức về kỹ năng này cho trẻ lớp tôi thông qua đề tài “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ 4 - 5 tuổi”. Sau khi đã chọn đề tài chúng tôi tổng hợp lại từng tiêu chí, cháu nào chưa đạt thì lập một danh sách riêng và có kế hoạch rèn trẻ thông qua các hoạt động vui chơi, hoạt động học tập, giờ đón trả trẻ...
II. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
1. Nội dung giải pháp đề xuất
Trẻ mầm non đặc biệt là trẻ trong giai đoạn 4 – 5 tuổi đã có sự nhận thức và phát triển về mọi mặt, cả về thể chất, trí tuệ, ngôn ngữ lẫn tính cách. Tuy vậy nhưng ở độ tuổi này trẻ còn quá nhỏ để có thể hiểu hết và tự bảo vệ bản thân trước những cạm bẫy, cám dỗ, nguy hiểm luôn rình rập xung quanh mình. Vì vậy dạy cho trẻ những kỹ năng tự bảo vệ là giúp trẻ biết cách bảo vệ bản thân mình trước dịch bệnh, trước những nguy hiểm và phòng tránh những tai nạn thương tích, tạo sự tự tin cho trẻ giúp trẻ thích nghi với môi trường xung quanh, không những thế còn giúp trẻ biết cách ứng xử, đối phó với những tình huống xảy ra trong cuộc sống hàng ngày.
Nội dung chính của sáng kiến tập trung chính vào những giải pháp cơ bản: Giáo viên tự học bồi dưỡng kiến thức, tích luy kinh nghiệm. Giáo viên cần động viên, khen thưởng trẻ kịp thời. Giáo viên dạy trẻ những kỹ năng cần thiết để trẻ tự bảo vệ bản thân. Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân trẻ thông qua mọi hoạt động. Tuyên truyền phối hợp với phụ huynh nhuần nhuyễn và chặt chẽ.
1.1.Biện pháp 1: Giáo viên tự học bồi dưỡng kiến thức, tích lũy kinh nghiệm
Là một giáo viên mầm non yêu nghề mến trẻ là cái cốt lõi không thể thiếu. Để có thể thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục đề ra thì một người giáo viên mầm non cần phải trang bị cho mình một hệ thống kiến thức phong phú, chính xác và đặc biệt là phải được trải nghiệm các kỹ năng giáo dục thực tế.
Muốn có kiến thức và hiểu được tâm lý, tính cách của trẻ 4 – 5 tuổi thì tôi đã tập trung vào đọc và nghiên cứu tài liệu về tâm lý học trẻ em ( NXB Đại Học Sư Phạm), nghiên cứu tài liệu Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non, và tìm hiểu nhiều nguồn tài liệu giáo dục khác nhau: báo giáo dục, internet......
Chúng tôi tham gia rất nhiệt tình và đầy đủ các lớp bồi dưỡng mà nhà trường hay phòng giáo dục tổ chức. Qua các lớp bồi dưỡng như: bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, bồi dưỡng giáo viên dạy kĩ năng sống, bồi dưỡng công nghệ thông tin đã giúp chúng tôi có thêm rất nhiều kiến thức giúp ích trong công việc giảng dạy cũng như trong việc rèn trẻ một số kĩ năng sống trong lớp.
Đối với bản thân chúng tôi thời gian để tự học, trau dồi kiến thức kinh nghiệm với các bạn trong khối là hạn hẹp, bởi vậy chúng tôi và các đồng chí giáo viên trong khối tranh thủ sau những giờ trả trẻ song chúng tôi ngồi lại với nhau để trao đổi học hỏi kinh nghiệm, rút kinh nghiệm cho nhau để cùng nhau tiến bộ.
Để thiết kế các bài dạy, lồng ghép dạy các kỹ năng cho phù hợp với trẻ. Thông qua quá trình tự học, tự bồi dưỡng chúng tôi đã đúc kết được một điều rằng:
- Để dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân và đảm bảo an toàn cho trẻ thì cô giáo phải nắm vững những kiến thức về các kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng an toàn phòng chống tai nạn cho trẻ: chính vì điều đó mà bản thân tôi luôn tìm tòi học hỏi các tài liệu có liên quan để nghiên cứu, đặc biệt khi tôi được tham gia chương trình phòng cháy, chữa cháy chuyên đề của trường bạn, tôi thấy rất ý nghĩa và giúp tôi có những kiến thức cần thiết dạy trẻ để tự bảo vệ và đảm bảo an toàn khi xảy ra cháy.
- Với trẻ mẫu giáo lớn rất hứng thú với những bài học mới lạ, có nội dung hấp dẫn. Vì vậy, tôi sưu tầm những bài thơ, bài hát, câu chuyện, tình huống, những bài tập thực hành, những video dạy kỹ năng sống và những câu hỏi để kích thích trẻ tìm câu trả lời theo sự tư duy, cách giải quyết riêng của trẻ để kích thích trẻ tham gia hoạt động học một cách hiệu quả nhất.
Đặc biệt, sau quá trình tự tìm tòi tài liệu từ mọi nguồn khác nhau thì tôi và giáo viên cùng lớp cùng tổng hợp lại và lưu vào hệ thống dữ liệu chung của toàn trường để bất kì giáo viên nào trong trường cũng có thể tham khảo những kiến thức và kỹ năng này. Trong đó đặc biệt có rất nhiều bài giảng elearning giúp trẻ tự học kỹ năng và cũng là tư liệu cho các cô giáo truyền tải thông điệp tới toàn thể học sinh của mình. Qua đó trẻ không chỉ lớp tôi mà các lớp khác đều được học kỹ năng để tự bảo vệ bản thân mình.
1.2.Biện pháp 2: Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ và đảm bảo an toàn cho trẻ thông qua mọi hoạt động
Với trẻ mẫu giáo nhỡ, kinh nghiệm sống chưa có nhiều nên kỹ năng phòng chống tai nạn đảm bảo an toàn và kỹ năng tự bảo vệ còn hạn chế. Trẻ chưa nhận thức được mối nguy hiểm sảy ra xung quanh trẻ và cách nhận biết, phòng tránh và xử lý cho phù hợp. Chính vì vậy chúng tôi đã suy nghĩ, nghiên cứu các nội dung kỹ năng rồi đưa vào dạy lồng ghép thông qua các hoạt động trong ngày và đồng thời được gắn vào các chủ đề, chủ điểm trong năm cho phù hợp. Cụ thể là:
* Thông qua giờ hoạt động học có chủ đích :
Xuất phát từ tâm lý trẻ mầm non là rất thích nghe kể chuyện, đọc thơ, múa hát và đặc biệt là thích tìm tòi khám phá nên tôi đã lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng đảm bảo an toàn những tai nạn có thể xảy ra cho trẻ. Giúp trẻ tiếp nhận một cách hứng thú, tự nguyện. Qua nội dung các câu chuyện, bài thơ, bài hát giúp trẻ hình thành những kỹ năng một cách tự nhiên.
Ví dụ: Qua bài hát “Cô dạy bé bài học giao thông” trẻ học được một số luật lệ giao thông khi gặp đèn giao thông và khi tham gia giao thông phải đi bên tay phải
Ví dụ: Tìm hiểu về một số động vật: Tôi kể cho trẻ nghe truyện “Cá sấu và thỏ” và hỏi trẻ con vật gì có trong truyện và tôi giới thiệu thêm các con vật khác. Tôi dạy cho trẻ biết những con vật nguy hiểm và không nguy hiểm, những nơi loài vật nguy hiểm thường ở để tránh xa. Nói cho trẻ hiểu sự nguy hiểm khi bị động vật cắn và các loài động vật cắn thường gặp như Chó, Mèo, Rắn, Rết, Ong…, Hướng dẫn trẻ vui chơi an toàn: Không trêu chọc chó, mèo, và các vật nuôi, không chơi gần bụi rậm để tránh bị rắn cắn.
* Thông qua hoạt động ngoài trời:
Trước khi xuống sân dạo chơi, trẻ phải đi xuống và lên cầu thang, vì vậy khi đi tôi cho trẻ đi theo hàng đồng thời nhắc trẻ không xô đẩy nhau, không chèo lên thành cầu thang, đồng thời hướng dẫn trẻ cách đi đúng với kỹ năng đi cầu thang.
Hình ảnh trẻ học kỹ năng leo cầu thang
Hàng ngày khi cho trẻ xuống sân trường để thể dục sáng hay hoạt động tôi luôn nhắc nhở trẻ đi đúng như vậy để hình thành kỹ năng đi cầu thang và giữ an toàn tai nạn cho trẻ.
Dạo chơi sân trường tôi cho trẻ quan sát các hình ảnh tuyên truyền về vệ sinh, về phòng tránh điện giật, đuối nước, cháy nổ, không đi theo người lạ, trò chuyện sau đó cho trẻ cùng cô mô phỏng lại qua đó giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn.
Giờ chơi tự do ngoài trời trẻ có thể gặp các tai nạn như chấn thương mềm, rách da, gãy xương…, Nguyên nhân thường do trẻ đùa nghịch, xô đẩy nhau.Khi cho trẻ chơi tự do trong hoạt động ngoài trời, tôi vừa quan sát trẻ chơi, vừa hướng dẫn trẻ cách chơi an toàn như: Cách nắm thành cầu trượt để trượt cho an toàn, cách cầm chắc xích đu khi chơi, khi có bạn đang chơi xích đu thì không được đứng gần phía trước vì sẽ rất nguy hiểm, hướng dẫn trẻ cách kiên trì chờ đến lượt mình chơi, tuyệt đối không xô đẩy, tranh giành đồ chơi, chỗ chơi với bạn.
* Thông qua hoạt động vệ sinh, ăn uống của trẻ:
` Giờ ăn: Trong khi ăn trẻ có thể bị gặp một số tai nạn như hóc, sặc thức ăn do trẻ cười đùa. Bị bỏng thức ăn do thức ăn mang từ nhà bếp lên còn đang nóng. Vì vậy trong giờ ăn,tôi quan sát trẻ cách ăn uống: Trẻ ăn như thế nào? Trẻ có ngậm cơm không? Trẻ có nói chuyện, đùa nghịch trong khi ăn không? Trong lúc ăn mà trẻ bị ho hay hắt xì hơi thì trẻ sẽ làm thế nào? Thức ăn rơi thì trẻ sẽ làm thế nào? Trong quá trình quan sát hành động của trẻ thì tôi luôn luôn nhắc trẻ: Các con nhớ xúc cho gọn gàng, trong giờ ăn không được nói chuyện đùa nghịch, khi ho hay hắt xì hơi thì phải biết che miệng lại, ăn thì phải nhai kỹ, nhai chậm, cơm rơi vãi thì phải nhặt vào đĩa, không được xúc cơm sang bát của bạn, không được ngậm thức ăn trong miệng, không được dùng tay để bốc thức ăn, nếu thức ăn còn bỏng các con thổi nguội mới ăn.
Cô giải thích cho trẻ hiểu: Nếu vừa ăn vừa nói chuyện thì có thể sẽ bị hóc sặc, thức ăn bỏng mà các con ăn vào sẽ bị bỏng miệng.......
Tất cả những điều đó giúp cho trẻ nhớ lâu và dần trở thành cái kỹ năng không thể thiếu với trẻ.
*Thông qua hoạt động chiều:
- Ví dụ : Thông qua hoạt động đọc thơ với bài thơ “Xe chữa cháy” của tác giả Phạm Hổ:
Mình đỏ như lửa
Bụng chứa nước đầy
Tôi chạy như bay
Hét vang đường phố
Nhà nào bốc lửa
Tôi dập liền tay
Ai gọi chữa cháy
“ Có… ngay! Có… ngay!
Sau khi đọc bài thơ cô có thể đưa ra những câu hỏi đàm thoại với trẻ:
+ Bài thơ nói về xe gì?
+ Xe chữa cháy như thế nào?
+ Xe chữa cháy dùng để làm gì?
+ Khi nào cần đến xe chữa cháy?
- Cô cho trẻ xem thêm đoạn video xe cứu hỏa dập những đám cháy
- Cô hỏi:
+ Khi có cháy các con có được đến xem không? Vì sao?
+ Những đồ dùng nào dễ gây cháy?
+ Các con có được tự ý sử dụng những đồ dùng đó không? Vì sao?
- Cô giáo dục trẻ: Những đồ dùng: bếp ga, bật lửa, nến, xăng, dầu…, là những đồ dùng rất nguy hiểm, dễ gây cháy, các con phải tránh xa, không được tự ý sử dụng, nhắc ba không nên hút thuốc, vì thuốc có hại cho sức khỏe nếu không cẩn thận sẽ gây cháy nhà. Qua đó cô có thể cung cấp thêm và giáo dục cho trẻ cách thoát hiểm và tự bảo vệ khi có cháy xảy ra:
+ Theo các con những gì xuất hiện khi xảy ra cháy?(khói, lửa, mùi khét)
+ Khi có cháy các con sẽ làm gì?
+ Các con kêu như thế nào?
Cho trẻ tập kêu cứu khi cháy (cháy! Cháy!cứu!) hô thật to để mọi người cùng biết.
Khi cháy lớn có rất nhiều khói độc, nếu hít phải chúng mình sẽ bị ngạt thở và có thể bị ngất ngay lập tức.
Cô nói: “Khi có cháy các con phải nhanh chóng chạy ra khỏi đám cháy, vừa chạy vừa kêu cứu. Nếu bị kẹt trong đám cháy có người lớn bên cạnh phải nghe theo sự chỉ dẫn của người lớn…, Khi bị cháy lên người các con hãy dừng lại nằm xuống đất lăn đi lăn lại để cho lửa tắt rồi mới chạy tiếp, bịt khăn ướt, bò sát mặt đất, bịt khăn hoặc vải thấm nước. Nếu bị kẹt trong phòng không thể thoát ra ngoài lấy vải ướt bịt chặt các khe cửa rồi chui xuống gầm giường và nằm sát xuống sàn nhà.”
Sau khi cung cấp những kỹ năng cơ bản về phòng tránh và tự bảo vệ khi có cháy xảy ra , tôi cho trẻ thực hành đóng vai các nạn nhân, để cho trẻ được chải nghiệm, giúp trẻ ghi nhớ những kỹ năng đó tốt nhất.
Hình ảnh trẻ học kỹ năng thoát khỏi hỏa hoạn
*Trong giờ trả trẻ:
Hiện nay do xã hội đang trên đà phát triển hội nhập nên phẩm chất con người bị lai căng, nhiều tệ nạn sảy ra ảnh hưởng đến trẻ em đặc biệt là nạn bắt cóc trẻ em đang diễn ra ở những vùng quê xa xôi hẻo lánh nên tôi chú trọng đến việc đảm bảo an toàn cho trẻ trong thời gian về nhà.
Tôi phải có nhật ký đón trả trẻ để khi phụ huynh đưa đón con tôi sẽ nắm được và nhằm phòng tránh cho trẻ. Hiện nay trường tôi cũng đã thực hiện nhật ký đón trả trẻ nhưng một số phụ huynh còn chưa chịu ký vào sổ nhật ký với suy nghĩ “không quan trọng”.
Trước tình hình như vậy tôi giải thích cho phụ huynh hiểu về những tai nạn có thể đến với trẻ và cách phòng tránh. Và nhiều phụ huynh do còn bận đi làm, nên nhờ hàng xóm đón con hộ thì tôi sẽ phải hỏi trẻ: Ai đến đón con? Con biết cô chú này không, tên là gì? Tôi sẽ gọi điện xác nhận với phụ huynh rồi mới cho đón trẻ. Đồng thời tôi dặn dò trẻ nếu người lạ mà con không quen biết thì không được đi theo vì đó là những người xấu, không tốt, nếu chúng ta đi theo thì sẽ gặp nguy hiểm. Với cách này rất hiệu quả, 100% trẻ lớp tôi được an toàn và phụ huynh cũng rất yên tâm nên tôi sẽ duy trì biện pháp này cho những năm học tiếp theo.
1.3.Biện pháp 3: Dạy trẻ những kỹ năng cần thiết để trẻ tự bảo vệ bản thân
Để trẻ biết tự bảo vệ bản thân cho mình ở mọi lúc, mọi nơi, giáo viên cần cung cấp cho trẻ những kỹ năng cần thiết nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện và có khả năng thích ứng trong mọi hoàn cảnh thực tế. Có như vậy, trẻ sẽ chủ động, không dựa dẫm vào bố mẹ, vào thầy cô hay bạn bè mà tự mình chủ động, tự tin ứng phó với những tình huống nguy hiểm có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc sống của mình. Qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu, tôi nhận thấy để giúp trẻ có kỹ năng tự bảo vệ bản thân, tôi sẽ hướng dẫn trẻ thực hành những kỹ năng sau:
* Kỹ năng nhận biết nguy hiểm
Tôi dạy trẻ cách nhận biết nguy hiểm qua hình ảnh, câu chuyện, tình huống cụ thể để giúp trẻ có cái nhìn toàn diện nhất về những nguy hiểm xung quanh trẻ, từ đó trẻ sẽ tự biết cách phòng tránh để không gặp phải tình huống nguy hiểm đó nữa.
Để trẻ nhận biết được hết các loại nguy hiểm, tôi dạy trẻ phân theo từng nhóm nguy hiểm. Các mối nguy hiểm trong nhà như: điện, nước nóng, quạt, lửa, dao kéo…Các mối nguy hiểm ngoài xã hội: bắt cóc, trộm cắp, xâm hại, cướp, lạc đường… Các mối nguy hiểm bất ngờ: cháy nổ, cho cắn, ong đốt, ngộ độc… Các mối nguy hiểm ngoài môi trường: bão, lũ lụt, bị ngã vào vũng lầy, sông nước…
Ví dụ: Để trẻ nhận biết các mối nguy hiểm trong nhà tôi sẽ kể cho trẻ nghe câu chuyện “Bạn An không nghe lời mẹ” nói về bạn An có bạn đến chơi và mẹ giao nhiệm vụ trông nhà cho 2 bạn, nhắc hai bạn không được nghịch ổ điện hay bếp ga, nhưng An và bạn mải chơi đồ hàng nấu ăn không nghe lời mẹ, bật bếp ga để chơi trò nấu ăn, may mẹ về kịp không thì đã bị cháy nhà vì An để chảo trên bếp quên không tắt. Qua đó cô giáo dục trẻ phải vâng lời mẹ, không được sử dụng những vật nguy hiểm: điện hay bếp ga mà chưa được sự đồng ý của mẹ
* Kỹ năng tự vệ sinh tránh lây lan dịch bệnh
Có câu nói “Nếu như bắt cho con một con cá, con sẽ có cá ăn cả ngày. Nhưng nếu dạy con con bắt cá, con sẽ có cá ăn cả đời” xuất phát từ tư duy này, cha mẹ và giáo viên dạy con biết tự vệ sinh ngay từ nhỏ để trẻ có thể tự chủ động trong mọi tình huống khi không có bố mẹ hay cô giáo ở bên. Với mỗi độ tuổi khác nhau chúng ta đặt ra mục tiêu và cách dạy trẻ khác nhau, với phương châm “tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình”. Vì vậy, hiểu được điều đó tôi đã chú trọng rèn cho trẻ kỹ năng tự vệ sinh. Hàng ngày chúng tôi cho trẻ học kỹ năng tự vệ sinh cơ bản như: kỹ năng rửa tay, kỹ năng tự đi vệ sinh, kỹ năng rửa mặt, kỹ năng xúc miệng nước muối, kỹ năng đeo khẩu trang đúng cách…Mỗi kỹ năng chúng tôi đều cho trẻ thực hiện hàng ngày và theo hiệu lệnh. Vì vậy mà đến cuối năm trẻ lớp tôi đã tự vệ sinh cho bản thân mình thành thạo và sạch sẽ.
Ví dụ: Khi đến hoạt động rửa tay, tôi tạo ký hiệu rửa tay cho trẻ bằng một bài thơ “Rửa tay”, mỗi khi tôi đọc tên bài thơ “RỬA TAY” kèm lời mời từng tổ: “Cô mời tổ 1, cô mời tổ 2, cô mời tổ 3” là lần lượt từng tổ, tổ 1 sẽ thực hiện trước cùng đọc thơ theo cô và đi vào rửa tay theo các động tác trong bài thơ thật thích thú.
Rửa tay
Miếng xà phòng nho nhỏ
Em xát lên bàn tay
Nước máy đây trong vắt
Em rửa đôi bàn tay
Khăn mặt đây thơm phức
Em lau khô bàn tay
Đôi bàn tay be bé
Nay rửa sạch, xinh xinh
Tất cả lớp chúng mình
Cùng giơ tay vỗ vỗ
Hình ảnh trẻ học kỹ năng rửa tay
Hiện nay có rất nhiều dịch bệnh trong và ngoài trường học mang tính lây lan cao như: sốt virut, sởi, thủy đậu, covit 19, quai bị, đau mắt đỏ…. Vì vậy việc rửa tay và cho trẻ xúc miệng là việc làm cấp thiết và quan trọng nên tôi thường xuyên cho trẻ rửa tay bằng xà phòng trước, sau khi ăn, sau khi tham gia các hoạt động đặc biệt là hoạt động ngoài trời. Ngoài ra năm 2019 - 2020 đã xuất hiện dịch bệnh Covid 19 rất nguy hiểm và có khả năng lây lan cao. Chúng tôi học hỏi tự trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng để phòng tránh dịch Covid trong đó có kỹ năng đeo khẩu trang là rất quan trong. Chúng tôi sẽ bổ sung cho trẻ kỹ năng này và cho các em thực hành ngay sau khi trẻ đến lớp. Cách đeo khẩu trang y tế đúng cách gồm các kỹ năng và chú ý sau:
- Đeo mặt xanh ra ngoài, mặt trắng vào trong
- Khi đeo và tháo khẩu trang chỉ cầm vào dây khẩu trang. Để đeo được khẩu trang cần sử dụng 2 đầu ngón tay của mỗi bàn tay đồng thời lồng 2 dây đeo khẩu trang vào 2 tai hoặc lồng từng bên tai một sau đó chỉnh cho khẩu trang thật cân đối, tiếp theo sử dụng 1 tay giữ phần trên khẩu trang cố định và kéo nhẹ phần dưới giãn ra sao cho phần dưới phủ xuống cằm. Cuối cùng, sử dụng tiếp ngón cái và ngón trỏ của 1 tay bóp nhẹ dây kim loại ở mặt trên khẩu trang để làm tạo độ kín giữa mũi với khẩu trang, chỉnh lại khẩu trang nếu cần là xong
- Thường xuyên rửa tay sạch trước khi đeo và sau khi tháo khẩu trang
- Khẩu trang y tế chỉ sử dụng 1 lần
- Khi đeo khẩu trang che kín cả mũi và cằm
- Khôngnên cho khẩu trang vào túi quần, áo, túi xách, các túi đựng này có thểlàm khẩu trang bị bẩn, nhiễm vi khuẩn gây hại cho sức khỏe khi đeo.
- Tránh sờ tay vào bề mặt khẩu trang
Những kỹ năng trên không chỉ giúp ích cho trẻ mà còn giúp ích cho toàn thể mọi người tự phòng tránh dịch bệnh cho mình lại tránh lây lan sang người khác. Hưởng ứng phong trào phòng chống dịch bệnh trên toàn thành phố, trường mầm non An Dương cũng tiến hàng phun khử trùng thường xuyên, ngâm cọ rửa đồ chơi và toàn bộ bàn ghế, cửa, lan can cầu thang… Với phương châm phòng chống và đẩy lùi dịch bệnh, chuẩn bị môi trường sạch sẽ, an toàn để đón học sinh trở lại trường.
Hình ảnh nhà trường vệ sinh phòng chống dịch Covid 19
Hình ảnh trẻ đeo khẩu trang và được sát khuẩn khi đi học trở lại sau thời gian nghỉ dịch Covid
* Kỹ năng khi bị lạc
Tôi đưa ra tình huống nếu được đi công viên hay siêu thị hay xem bắn pháo hoa mà bị lạc mất bố mẹ thì trẻ làm gì?
Trong tình huống này tôi giúp trẻ nhận thức ra những nguy hiểm có thể xảy đến với mình như: bị bắt cóc, bị đâm, không tìm thấy bố mẹ. Tôi dạy trẻ không được nói chuyện với người lạ, không đứng khóc nhè mà trẻ cần tìm đến những người mặc đồng phục hay đeo bảng tên, công an hay bảo vệ của siêu thị, công viên để nhờ giúp đỡ.
Tôi chia lớp nhành các nhóm đóng vai lần lượt: vai trẻ bị lạc, vai nhân viên siêu thị, công an, vai người lạ... để các con thực hiện tốt vai trò của mình. Đặc biệt tôi chú ý đến thái độ của trẻ khi bị lạc, tôi tạo động lực giúp trẻ tự tin tìm kiếm sự giúp đỡ tin cậy thì sẽ giải quyết được vấn đề.
Tôi dạy trẻ phải nắm được thông tin về gia đình mình, tên của bố mẹ, địa chỉ nhà, số điện thoại của bố mẹ. Tôi khuyến khích trẻ nhớ thông tin này bằng cách thưởng cho trẻ và hàng ngày hỏi trẻ để trẻ thi đua nhau
Tôi cũng hướng dẫn trẻ cách gọi điện đến số khẩn cấp: 113, 114, 115. Tôi cho trẻ diễn thử gọi điện và liên lạc với người thân để quan sát xem trẻ diễn đạt như thế nào khi gọi điện
* Kỹ năng xử lí khi bị bắt cóc
Tệ nạn bắt cóc trẻ em đang ngày một gia tăng trên cả nước. Kẻ xấu có thể đóng vai làm bất kì ai để dụ dỗ, mua chuộc trẻ đi theo mình. Có rất nhiều tình huống, người lạ đóng giả làm bạn của bố hoặc mẹ để rủ trẻ đi siêu thị hay đi mua đồ chơi. Vì thế tôi sẽ hướng dẫn trẻ xử lý tình huống khi bị bắt cóc bằng hình ảnh, phóng sự và trải nghiệm thực tế dưới sự hóa trang của giáo viên và các cô trong trường để trẻ được rèn luyện và trang bị kỹ năng ứng phó khi bị bắt cóc.
Các kỹ năng cụ thể tôi hướng dẫn cho trẻ khi bị bắt cóc đó là:
- Kỹ năng kêu cứu: tôi hướng dẫn trẻ kêu cứu thật to: “Cứu! Bắt cóc. Cứu! Bắt cóc” để nhờ mọi người xung quanh giúp đỡ.
- Kỹ năng đánh đạp vào kẻ xấu: tôi chú ý dạy trẻ không đánh ngực vì sẽ không có tác dụng, tôi hướng dẫn trẻ dùng mu bàn tay đánh vào mắt kẻ xấu sẽ làm kẻ xấu loạng choạng và từ đó có thể thoát ra vùng chạy.
- Kỹ năng giả vờ ngất: nếu dùng mọi biện pháp trên mà vẫn không thoát khỏi kẻ xấu, trái lại bị kẻ xấu đánh đập thì các con hãy giả vờ ngất xỉu, uể oải và nằm nhắm mắt, không cử động. Như vậy sẽ tránh bị kẻ xấu đánh đập tiếp, mặt khác khi thấy nạn nhân bị ngất kẻ xấu sẽ bối rối đi tìm cách cứu chữa, hoặc nghĩ rằng trẻ không đủ sức để trốn chạy nữa thì nhân cơ hội đó trẻ có thể dùng tai nghe để xác định và tìm cách trốn thoát hay cầu cứu người giúp đỡ.
Hình ảnh trẻ học kỹ năng khi bị người lạ dụ dỗ
1.4.Biện pháp 4: Cần động viên, khen thưởng trẻ kịp thời
Khen ngợi, động viên là biện pháp vô cùng hữu hiệu để kích thích, nhằm củng cố lòng tin cho trẻ trong học tập hiệu quả. Bất kỳ một đứa trẻ phát triển bình thường nào đều có nhu cầu vươn lên khẳng định chính mình. Do đó, tôi đã phải tìm mọi cách thức để kịp thời động viên, khích lệ sự vươn lên đó ở trẻ. Khen ngợi đúng mức và kịp thời sẽ kích thích trẻ đem hết năng lực của mình để hoạt động. Ngược lại, nếu không có sự khích lệ đúng đắn của giáo viên trước những thành quả mà trẻ đạt được, thì sẽ làm thui chột những ý tưởng sáng tạo của trẻ.
Với cách làm này tôi chủ động khen trẻ trong mọi hoạt động. Đặc biệt tôi chú ý đến những trẻ rụt rè, nhút nhát, dù những trẻ ấy làm được kỹ năng bình thường so với các bạn khác tôi cũng kịp thời động viên, khích lệ để lần sau trẻ tự tin hơn trong các hoạt động khác.
Ví dụ: Với trẻ khá giỏi, việc kêu cứu thật to là điều hết sức bình thường nhưng với những bạn nhút nhát thì thật là khó khăn. Hôm đó, tôi ra phần thưởng nếu bạn nào thực hàn được kỹ năng kêu cứu thật to sẽ được cô thưởng 1 huy chương chiến sĩ tự tin. Thế là cả lớp đồng loạt giơ tay nhằm có được chiếc huy chương mà tôi tặng. Nhưng tôi đã chú ý đến bạn Nhi nhút nhát ở lớp tôi chưa bao giờ dám nói to. Mặc dù Nhi không giơ tay nhưng nhìn ánh mắt của con, tôi biết là Nhi cũng rất muốn có huy chương. Tôi đã gọi Nhi, động viên nhi và hướng đến phần thưởng. Tôi làm mẫu và khích lệ Nhi kêu cứu thật to. Thế rồi tôi đã thành công vì Nhi đã hét lên thật to như thể mình đang bị bắt cóc. Tôi đã khen ngợi Nhi và tặng huy chương cho cô bé ấy.
Đặc biệt để khen ngợi trẻ trẻ tôi qua tâm tới: “Bảng bé ngoan” vào cuối ngày. Đặc biệt tôi thiết kế 2 lá cờ xanh và đỏ, lá cờ xanh là dành cho trẻ thực hiện tốt kỹ năng, lá cờ đỏ là dành cho trẻ thực hiện tốt hoạt động trong ngày. Có nhiều bạn ngoan, học giỏi những lại ít lá cờ xanh vì thực hiện kỹ năng kém. Vì vậy tôi động viên, quan tâm kịp thời giúp trẻ rèn kỹ năng tốt hơn để được cắm cờ. Hoạt động mang đầy ý nghĩa, trẻ sẽ rất phấn khởi, tự hào về bản thân mình.
1.5.Biện pháp 5: Tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh
Việc hình thành kỹ năng sống nói chung và kỹ năng tự bảo vệ bản thân nói riêng cho trẻ không phải là chuyện một sớm một chiều mà là cả một quá trình. Chính vì vậy, nếu chỉ dạy trẻ kỹ năng sống ở trường mầm non thôi thì chưa đủ, mà trẻ cần được rèn luyện đều đặn ở nhà. Môi trường gia đình thường mang đến cho trẻ nhiều trải nghiệm và ảnh hưởng lớn đến quá trình hình thành kỹ năng sống ở trẻ.
Vì vậy ngoài việc được chăm sóc tốt ở trường ,các cháu cần được sự quan tâm chăm sóc của gia đình do đó phụ huynh phải nắm bắt kiến thức về kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ. Đây là hình thức thường làm nhưng lại đạt hiệu quả rất cao trong các hoạt động. Việc giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào giờ đón trả trẻ giúp giáo viên dễ dàng nắm bắt tình hình của trẻ, hiểu được tính cách, hoàn cảnh sống của trẻ từ đó đề ra các biện pháp phù hợp cũng như cách tác động, phối hợp với phụ huynh trong việc rèn luyện trẻ đúng phương pháp.
Cô mời phụ huynh học sinh đến dự một số hoạt động của trẻ ở lớp để phụ huynh thấy rõ những điều mà trẻ được học qua đó cùng phối hợp với giáo viên nuôi dạy con mình tốt hơn.Tuyên truyền với phụ huynh qua góc “phụ huynh cần biết” cô dán những áp phích, tranh ảnh về kỹ năng tự bảo vệ và đảm bảo an toàn cho trẻ: không leo trèo lên tường rào, lan can, không nghịch vào đồ điện,… không đi theo người lạ, phòng tránh những vật dụng gây nguy hiểm, chấp hành luật an toàn giao thông đường bộ...
Chúng tôi mạnh dạn đề nghị với phụ huynh thường xuyên trao đổi với cô trong giờ đón trẻ và trả trẻ, đọc bản tin “phụ huynh cần biết” và gần gũi với trẻ để tìm hiểu các nội dung giáo dục kỹ năng sống trên lớp. Đồng thời phối hợp giáo dục rèn luyện cho trẻ ở nhà và phản ánh kết quả qua lại cả hai phía đều biết được tình hình của trẻ.
Bản chất việc hình thành kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ không chỉ dừng lại ở nhận thức, mà nó còn bao gồm cả việc bắt chước những hành động đúng, nên làm trong thời điểm nào đó. Đồng tình với quan điểm này của tôi nên dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, tôi và phụ huynh đều cố gắng làm gương cho trẻ từ việc nhỏ nhất. VD: Dùng lót tay khi bắc xoong nồi trên bếp nóng, đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông, rửa sạch và gọt hoa quả trước khi ăn..
Nhận thức được tầm quan trọng của biện pháp này, chúng tôi thường trao đổi, tuyên truyền phụ huynh hiểu những việc nên và không nên đối với trẻ để giúp trẻ có kỹ năng sống tốt, trẻ có kỹ năng tự bảo vệ bản thân, tự tin trong cuộc sống. Trẻ luôn bắt chước người lớn và cha mẹ trẻ là những người lớn gần gũi trẻ nhất. Vì vậy các bậc làm cha làm mẹ đừng vô tình bỏ qua những cơ hội đơn giản và thuận lợi hàng ngày để hướng dẫn con những thói quen tốt.
Hình ảnh cô trao đổi với phụ huynh
Những chuyển biến tích cực trong nhận thức và sự phối hợp chặt chẽ của phụ huynh đã tạo điều kiện cho tôi nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng tự bảo vệ và đảm bảoan toàn cho trẻ.
- Đánh giá kết quả thu được
Sau gần 1 năm thực hiện sáng kiến ”Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ 4 - 5 tuổi” đã thu được những hiệu quả nhất định: Đa số trẻ biết tự bảo vệ bản thân mình tránh xa những nguy hiểm, trẻ biết cách bảo vệ bản thân mình trước dịch bệnh và phòng tránh những tai nạn thương tích, tạo sự tự tin cho trẻ giúp trẻ thích nghi với môi trường xung quanh, không những thế còn giúp trẻ biết cách ứng xử, đối phó với những tình huống xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi giải pháp có ý nghĩa và tác dụng riêng nhằm giải quyết từng vấn đề của thực trạng nhưng chúng đều có chung một nhiệm vụ là tạo nguồn hứng thú, kích thích tính tự lập, suy nghĩ giải quyết vấn đề, tự bảo vệ được bản thân trong các tình huống khác nhau. Đây cũng là kết quả mang đến thành công của sáng kiến nhằm hướng và đạt tới mục tiêu giúp trẻ biết tự bảo vệ bản thân mình trong cuộc sống.
- Tính mới và sáng tạo
Trong quá trình thực hiện đề tài, để trẻ biết tự bảo vệ bản thân mình trước hết tôi tiếp tục duy trì và phát huy những ưu điểm của các giải pháp đã thực hiện (Thông qua các tiết học, các hoạt động trong ngày, công tác tuyên truyền tới các bậc phụ huynh). Chúng tôi khắc phục những hạn chế tồn tại: Trẻ còn ỉ lại vào người lớn, nhút nhát, thiếu tự tin bằng cách động viên khen thưởng, bồi dưỡng thêm những kỹ năng cần thiết là là giải pháp mà chúng tôi chú trọng, lựa chọn để tổ chức thực hiện giúp trẻ chủ động việc tự bảo vệ bản thân mình trong cuộc sống.
Biện pháp 1: Giáo viên tự học bồi dưỡng kiến thức, tích lũy kinh nghiệm:
Ngoài việc chăm chỉ, chịu khó sưu tầm, học hỏi để có kiến thức đầy đủ nhất về kỹ năng dạy trẻ tự bảo vệ bản thân thì với biện pháp này tôi đã có tính mới, tính sáng tạo ở chỗ tôi đã tổng hợp được tất cả kiến thức đó và lưu vào máy tính chung của nhà trường để cho toàn thể giáo viên trong nhà trường sử dụng chung. Từ đó giúp việc lan tỏa kiến thức, không chỉ học sinh lớp tôi mà học sinh toàn trường đều được học kỹ năng để tự bảo vệ bản thân mình.
Biện pháp 2: Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ và đảm bảo an toàn cho trẻ thông qua mọi hoạt động
Với biện pháp này, tính mới và sáng tạo của chúng tôi thể hiện ở chỗ tổ chức cho trẻ học kỹ năng bảo vệ lồng ghép vào mọi hoạt động nhưng dưới dạng tình huống, trò chơi, câu đố, câu chuyện, bài thơ hay bài hát. Từ đó giúp trẻ tiếp thu kiến thức để tự bảo vệ bản thân mình một cách tự nhiên. Bài học cũng trở nên sôi động, hấp dẫn trẻ hơn rất nhiều.
Biện pháp 3: Dạy trẻ những kỹ năng cần thiết để trẻ tự bảo vệ bản thân
Với biện pháp này, chúng tôi đã trọng tâm rèn cho trẻ toàn bộ những kỹ năng cần thiết nhất để tự bảo vệ bản thân mình. Những kỹ năng này đều là những kỹ năng mới, chưa được dạy trong chương trình học của trẻ. Như kỹ năng xử lí khi bị bắt cóc, kỹ năng khi bị lạc, kỹ năng nhận biết nguy hiểm, kỹ năng tránh lây lan dịch bệnh… Từ đó trẻ đã được thực hành và trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết nhất để tự bảo vệ bản thân mình.
Biện pháp 4: Cần động viên, khen thưởng trẻ kịp thời
Trước đây khi động viên, khen thưởng trẻ tôi thường chỉ dùng lời hoặc có những món quà nhỏ. Nhưng năm học này tôi đã sáng tạo thêm các hình thức động viên, khen thưởng khác, đó là: tôi tự làm huy chương chiến sỹ tự tin để trao cho trẻ, đặc biệt là những trẻ nhút nhát khi làm được kỹ năng nào đó. Trẻ vô cùng thích thú và hãnh diện khi nhận được huy chương này. Ngoài ra tôi còn sáng tạo ở “Bảng bé ngoan”, nếu như năm học trước chỉ có 1 lá cờ đỏ thì năm nay tôi đã thiết kế 2 lá cờ xanh và đỏ, lá cờ xanh là dành cho trẻ thực hiện tốt kỹ năng, lá cờ đỏ là dành cho trẻ thực hiện tốt hoạt động trong ngày. Có nhiều bạn ngoan, học giỏi những lại ít lá cờ xanh vì thực hiện kỹ năng kém. Vì vậy tôi động viên, quan tâm kịp thời giúp trẻ rèn kỹ năng tốt hơn để được cắm cờ.
Biện pháp 5: Tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh:
Vào các năm học trước công tác tuyên truyền thường được chúng tôi tổ chức ở các buổi họp phụ huynh của lớp. Khi thực hiện đề tài này chúng tôi đã mở rộng, bổ sung hình thức trao đổi với phụ huynh bằng cách lập nhóm zalo của lớp mình. Chúng tôi thường xuyên gửi chương trình học, kỹ năng trẻ được học hàng tuần để bố mẹ phối hợp cho trẻ thực hiện ở nhà. Phụ huynh lớp nhận được nhiều thông tin, cũng quan tâm, phối hợp và rất nhiệt tình ủng hộ để cùng tham gia quá trình rèn luyện cho trẻ.
4. Khả năng áp dụng, nhân rộng
Đề tài “Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ 4 - 5 tuổi” đã được áp dụng tại lớp Nhỡ 2 trường mầm non An Dương và đạt được hiệu quả cao. Đề tài này có thể được áp dụng rộng rãi tại các lớp mẫu giáo trong trường mầm non An Dương và các trường mầm non trong quận, trong thành phố.
5. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp
* Hiệu quả về mặt kinh tế
Qua quá trình thực hiện đề tài trẻ được tham gia trực tiếp vào các tình huống thực tế, trẻ được thực hành thường xuyên trên lớp và ở nhà. Để làm phong phú các hình thức hoạt động cả cô, trẻ và phụ huynh cùng chung tay phối hợp tận dụng là và được ủng hộ nhiều đồ dùng, đồ chơi cho lớp. Đặc biệt có phụ huynh đã tặng nước sát khuẩn cho cả lớp để trẻ tự bảo vệ bản thân trước dịch bệnh Covid 19.
* Hiệu quả về mặt xã hội
Được toàn thể ban giám hiệu và các thầy cô trong nhà trường ủng hộ, quan tâm và đánh giá cao những tiến bộ về mặt kỹ năng tự bảo vệ bản thân ở mỗi trẻ trong giờ ăn, giờ học, giờ chơi….
Đối với trẻ:
- Chất lượng học sinh nói chung và chất lượng kỹ năng tự bảo vệ bản thân được nâng cao rõ rệt:
- Trẻ lớp tôi có sự chuyển biến rõ nét về việc hình thành các kỹ năng sống: Kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng đảm bảo an toàn, biết giải quyết vấn đề. Đặc biệt kỹ năng tự vệ sinh 100% trẻ biết tự vệ sinh để bảo vệ bản thân mình.
+ Trẻ đã biết chuyển hóa từ hoạt động thành ý thức, từ ý thức thành kỹ năng và những kỹ năng sống đó sẽ phát triển bền vững và theo trẻ đến suốt cuộc đời
+ Trẻ biết tránh xa những đồ vật gây nguy hiểm
+ Trẻ không chơi ở những nơi nguy hiểm: ao, hồ, sông, suối, ngoài đường, bụi giậm…
+ Trẻ biết không nên đi theo và nhận quà của người lạ
+ Trẻ biết giữ an toàn khi vui chơi
+ Không trêu những con vật cắn người
+ Trẻ biết kêu cứu khi gặp nguy hiểm
+ Biết đề nghị sự giúp đỡ của người khác khi cần thiết
+ Trẻ biết không cho người khác chạm vào các vùng riêng tư ( vùng nhạy cảm ) của mình và không chạm vào vùng nhạy cảm của người khác.
+ Biết kêu cứu khi cần thiết
+ Biết xúc miệng nước muối sau khi ăn xong.
+ Biết ăn miếng nhỏ, nhai kĩ, khi ăn không đùa nghịch
Bảng tổng hợp kết quả khảo sát, đánh giá trẻ từ đầu năm học đến hết năm học như sau:
|
STT
|
Kỹ năng
|
Đầu năm
|
Cuối năm
|
|
Đạt
|
Chưa đạt
|
Đạt
|
Chưa đạt
|
|
1
|
Kỹ năng xử lí khi bị lạc
|
11/33
|
22/33
|
25/33
|
8/33
|
|
33,3%
|
66,7%
|
75,8%
|
24,2%
|
|
2
|
Kỹ năng khi bị bắt cóc
|
14/33
|
19/33
|
27/33
|
6/33
|
|
42,4%
|
58,6%
|
81,8%
|
18,2%
|
|
3
|
Kỹ năng tránh xa các đồ vật có thể gây nguy hiểm
|
12/33
|
21/33
|
29/33
|
4/33
|
|
36,3%
|
63,7%
|
87,9%
|
12,1%
|
|
4
|
Kỹ năng tự vệ sinh tránh lây lan dịch bệnh
|
11/33
|
22/33
|
33/33
|
0/33
|
|
33,3%
|
66,7%
|
100%
|
0%
|
|
5
|
Kỹ năng kêu cứu khi gặp nguy hiểm
|
10/33
|
23/33
|
30/33
|
3/33
|
|
30,3%
|
69,7%
|
90,9%
|
9,1%
|
Nhìn vào bảng số liệu ta thấy tỷ lệ trẻ có kỹ năng tự bảo vệ và đảm bảo an toàn đã tăng lên rõ dệt so với đầu năm như sau: Kỹ năng xử lí khi bị lạc tăng từ 33,3% lên 75,8%; Kỹ năng khi bị bắt cóc tăng 42,4% lên 81,8%; Kỹ năng tránh xa các đồ vật có thể gây nguy hiểm tăng 51,6%; Kỹ năng tự vệ sinh tránh lây lan dịch bệnh tăng 66,7%; Kỹ năng kêu cứu khi gặp nguy hiểm tăng 60,6%.
Tỉ lệ tăng trên chứng tỏ rằng những biện pháp mà chúng tôi đưa ra và thực hiện trong đề tài này đã mang lại hiệu quả cao, giúp trẻ có những kỹ năng sống tốt, để trẻ vững vàng bước tiếp những chặng đường tiếp theo.
Đối với giáo viên:
- Sau khi tiến hành những biện pháp trên chúng tôi thấy trẻ đã có kỹ năng sống cần thiết phù hợp với độ tuổi. Trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tự tin mạnh dạn giúp cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục của cô giáo đạt kết quả tốt. Giáo viên yên tâm, phấn khởi hơn khi tổ chức các hoạt động trong ngày mà không cần lo lắng e dè mỗi khi có Ban giám hiệu dự giờ thăm lớp hay đón đoàn thanh tra kiểm tra hoặc tham gia vào các hoạt động kỷ niệm ngày hội ngày lễ nào đó.
- Bản thân chúng tôi được trau dồi kiến thức và tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm trong việc giáo dục trẻ, được phụ huynh và các bạn đồng nghiệp yêu thương, quý mến.
Đối với phụ huynh:
- Phụ huynh hưởng ứng, thường xuyên trao đổi và cùng phối kết hợp với giáo viên để cùng rèn kỹ năng sống cho trẻ và rất tin tưởng cô giáo bởi họ tự nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của con mình.
- Một số phụ huynh trước đây có sự giáo dục khập khiễng, trống đánh xuôi kèn thổi ngược, không cho con làm những việc mà giáo viên giao cho trẻ thực hiện khi về nhà nay đã nhận thức được vấn đề, họ đã rất nhiệt tình phối hợp và rất yên tâm khi đưa con đến lớp.
Với những kết quả khả quan như vậy tôi thấy mình cần phải phát huy hơn nữa, nghiên cứu tài liệu và tích cực hơn nữa trong việc tiếp tục giáo dục và rèn kỹ năng sống cho trẻ để làm tốt nhiệm vụ trồng người của mình.
III. KẾT LUẬN
Thông qua việc nghiên cứu đề tài cho thấy việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ là vô cùng quan trọng. Để làm tốt được điều này ngoài lòng yêu nghề mến trẻ, người giáo viên phải có năng lực sư phạm, có kỹ năng sống tốt và luôn là tấm gương sáng cho trẻ. Giáo viên cũng cần thường xuyên tổ chức lồng ghép những hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ vào mọi hoạt động cho trẻ một cách linh hoạt, sáng tạo. Từ đó tạo cho trẻ đã hứng thú, tích cực khi tham gia các hoạt động. Các giải pháp đưa ra đã khắc phục được những hạn chế trong quá trình thực hiện. Đem lại nhiều hiệu quả thiết thực về mặt kinh tế, xã hội giúp trẻ trang bị được kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ bản thân mình trong cuộc sống.
Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân chúng tôi trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ 4 - 5 tuổi, với mong muốn dạy cho trẻ một số kỹ năng sống cần thiết. Rất mong nhận được sự đóng góp, xây dựng ý kiến của các cấp lãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi mang lại hiệu quả cao.